به گزارش خبرگزاری حوزه، سید جعفر حسینی در کتاب «آشنایی با نهج البلاغه امام علی و پاسخ به چند شبهه» به دلائل جاذبه نهج البلاغه اشاره کرد و نوشت:
پیروان اهل سنت و علمای شیعه و سایر دانشمندان اسلامی و علما و دانشمندان مسحیحی و تمام کسانی که با نهج البلاغه سر و کار داشته اند و آن را با دقت مطالعه نموده اند بدون استثناء از جاذبه ی نیرومند نهج البلاغه سخن گفته اند و خود را تحت تاثیر و نفوذ آن دیده اند.
این کشش و جاذبه ی نیرومند که در خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار امام علی علیه السلام محسوس است انگیزه ی اصلی گروهی از دانشمندان برای شرح نهج البلاغه یا نوشتن کتاب و مقاله درباره ی شخصیت علی علیه السلام بوده است.
و ما ذیلا به مهمترین دلائل روشن این جاذبه می پردازیم:
۱- جذبه های اخلاقی و عرفانی نهج البلاغه به گونه ایست که ارواح تشنه را با آب زلال معرفت سیراب می کند. در بسیاری از خطبه ها از جمله خطبه ی اول و خطبه ی "۹۱" خطبه ی اشباح هنگامی که سخن از شناسائی خدا و جاذبه ی صفات جمال و جلال او است گفتارش چنان اوج می گیرد که خواننده احساس می کند بر بال و پر فرشتگان سوار شده است و به دور دست ترین نقاطی که اندیشه ی انسانی از آن فراتر نتواند رفت عروج می کند. و چهره ی یک فیلسوف بزرگ الهی در نظرش مجسم می گردد که سالیان دراز همه وقت سخن از توحید گفته و آن چنان خدا را معرفی می کند که انسان با چشم دل او را همه جا، در آسمانها، در زمین و درون جان خود حاضر می بیند و روحش سرشار از انوار معرفت الهی می گردد.
۲- در نهج البلاغه همه جا سخن از همدردی با طبقات محروم و ستمدیده ی انسانها است همه سخن از مبارزه با ظلم و بی عدالتی و بیدادگریهای استثمارگران و طاغوتها است، همه جا سخن از بسط و گسترش عدالت اجتماعی و رفع هر گونه ظلم و تبعیض است، همه جا سخن از قسمت عادلانه و بالسویه بیت المال و برتر نبودن خویشاوندان در آن است، تا آنجا که در خطبه ی "۲۲۴" [ نهج البلاغه، خطبه ی ۲۲۴، ص ۳۶۰، چاپ دارالثقلین- قم. ] می خوانیم هنگامی که عقیل "برادر آن حضرت" تقاضای یک صاع "۳ کیلو" از گندم بیت المال بیش از حقش را نمود با آهن گداخته شده پاسخ شنید!!! امیرالمومنین علی علیه السلام هشدار می دهد که هر جا نعمتهای فراوانی روی هم انباشته شده است حقوق از دست رفته ای در کنار آن به چشم می خورد 'ما رایت نعمه موفوره الا و بجنبها حقا مضیعا'. [ نهج البلاغه. ]
۳- نهج البلاغه همه جا در مسیر آزادی انسان از زنجیرهای اسارت هوا و هوس که او را به ذلت و بدبختی می کشاند و همچنین اسارت ستمگران خودکامه و طبقات مرفه و پر توقع، گام برمی دارد و از هر فرصتی برای این هدف مقدس استفاده می کند و در خطبه ی شقشقیه "خطبه ی ۳" هشدار می دهد که در بازگرداندن روح آزادی و مساوات و عدالت کمترین انعطافی نباید نشان داد بلکه برای همین امر مقام والای حکومت را پذیرفته است.
۴- 'نهج البلاغه' و سخنان علی علیه السلام در اعماق جان سالکان راه حق نفوذ می کند و در آن تاثیر وصف ناپذیری به وجود می آورد، مانند "همام" آن مرد زاهد و عارفی که از مولای متقیان تقاضای بیان اوصاف متقین را نمود- ابتداء حضرت امتناع ورزید، ولی او اصرار نمود- امام علی علیه السلام آن خطبه ی عجیب و بی نظیر و بی مانند را بیان فرمود و بیش از یکصد صفت از صفات متقین را برای او برشمرد، او پس از شنیدن آن خطبه صیحه ای زد و بر زمین افتاد و از دنیا رفت. [ نهج البلاغه، خطبه ی ۱۹۳ "خطبه ی متقین" ص ۳۱۷ -۳۱۳ چاپ درالثقلین- قم. ]
اینگونه نفوذ سخن چیزی است که در تاریخ سابقه ندارد. آنگاه امام علی علیه السلام فرمود: 'اما والله لقد کنت اخافها علیه- ثم قال- اهکذا تصنع المواعظ البالغه باهلها؟' آه به خدا سوگند من از این حادثه بر او می ترسیدم آیا موعظه های رسا و نیکو به کسانی که اهلیت دارند این چنین تاثیر می گذارد؟!!! سید رضی قدس سره که خود یکی از ادبای مشهور عرب به شمار می آید پس از نقل برخی از خطبه ها تعبیراتی دارد که نشان می دهد تا چه حد مردم با شنیدن این خطبه ها مفتون و مجذوب می شدند و یا خود او تحت تاثیر امواج نیرومند جاذبه ی آن قرار گرفته است.
از جمله:
"الف" در ذیل خطبه ی ۸۳ "خطبه ی غراء" می گوید: 'و فی الخبر انه لما خطب بهذه الخطبه اقشعرت له الجلود و بکت العیون و رجفت القلوب' در خبر آمده است، هنگامی که علی علیه السلام این خطبه را ایراد فرمود، بدنها به لرزه درآمده، چشمها گریان شدند و دلها به اضطراب و تپش افتادند. [ نهج البلاغه، خطبه ی ۸۳، ص ۱۱۱ -۹۹ چاپ دارالثقلین قم. ]
"ب" در ذیل خطبه ی ۲۸۹ می گوید: 'اگر سخنی باشد که مردم را به سوی زهد بکشاند و به عمل کردن برای آخرت وادار سازد، همین سخن است که می تواند دلبستگی انسان را از آرزوهای طولانی قطع کند و جرقه بیداری و آگاهی و نفرت از اعمال زشت را در دل او بیفروزد'. ابن ابی الحدید معتزلی در شرح خطبه ی "۱۰۹" می گوید: 'تاثیر و جاذبه ی این خطبه چنان است که اگر آن را بر انسان بی دین و ملحدی که مصمم است رستاخیز و قیامت را با تمام قدرت نفی کند بخوانند قدرتش درهم می شکند و دلش را در وحشت فرومی برد و اراده ی منفی او را تضعیف می کند و تزلزل در بنیاد اعتقاد او ایجاد می نماید.
پس خداوند بزرگ گوینده اش را از این خدمت به اسلام جزای خیر دهد، بهترین جزایی که به ولیی از اولیایش داده است، چه جالب بود یاریش برای اسلام، گاه با دست و شمشیر و گاه با زبان و بیان و گاه با قلب فکرش آری او 'سید المجاهدین و ابلغ المواعظین و رئیس الفقهاء و المفسرین و امام اهل العدل و الموحدین' است"آقا و سرور مجاهدان، بهترین واعظان، رئیس فقیهان و مفسران و امام اهل عدل و موحدان می باشد". [ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۷، صفحه ی ۲۰۲. ]
نظر شما